9 april 2016: Waldeck, van historische buitenplaats Rusthoek tot moderne woonwijk
Op 9 april 2016 start de nieuwe tentoonstelling: ‘Waldeck, van historische buitenplaats Rusthoek tot moderne woonwijk.
Na de wijken Houtwijk en Kraaijenstein is het nu de beurt aan de wijk Waldeck voor een historisch overzicht in het Loosduins Museum. Deze tentoonstelling is van 9 april t/m 11 september 2016 te zien in de Korenschuur op elke zaterdag en eerste zondag van de maand van 13.00-17.00 uur. De tentoonstelling geeft een mooi beeld van het ontstaan van de eerste routes, buitenplaatsen, de wasserijen en tuinderijen tot en met de woonwijk.
Waldeck, van historische buitenplaats Rusthoek tot moderne woonwijk.
Het gebied Waldeck wordt begrensd door de Laan van Meerdervoort, Thorbeckelaan, Albardastraat, Walnootstraat, Oude Haagweg, Lisztstraat, Pisuissestraat en Ockenburghstraat weer naar het einde van de Laan v. Meerdervoort.
De lange historie en de ontwikkelingsgeschiedenis valt in vier fasen weer te geven.
Middeleeuwen: verbindingswegen
De Oude Haagweg maakt deel uit van de middeleeuwse verbindingsweg tussen ’s-Gravenzande, Loosduinen en ‘s- Gravenhage. Langs deze weg waren aanvankelijk boerderijen gevestigd en sinds de 17e eeuw ook buitenplaatsen. Ten zuiden van deze weg werd in 1645 de Loosduinse vaart gegraven, mede voor het verschepen van het zand van de afgravingen ten behoeve van de tuinbouw.
Periode van lintbebouwing
Langs de Oude Haagweg vormde zich een rand van lintbebouwing en werden tevens een groot aantal wasserijen gesitueerd. Rond 1906 bouwde men, ter hoogte van de huidige Buitentuinen, een reeks arbeiderswoningen in twee bouwlagen en de straten werden vernoemd naar zeehelden. In 1967 werd deze Zeeheldenbuurt omgedoopt tot Tuinenbuurt.
Van Buitenplaatsen naar tuinderijen
In het gebied Waldeck lagen de buitenplaatsen Rosenburg (1800) en Rusthoek (1649) en de uitgestrekte landerijen van de familie Waldeck. Op het in landschapsstijl aangelegde landgoed Rosenburg is sinds 1899 een psychiatrische inrichting gevestigd.
De buitenplaats Rusthoek bevond zich ongeveer waar nu de Strausslaan in Nieuw Waldeck eindigt. Het landhuis was toegankelijk via een oprijlaan haaks op de tegenwoordige Oude Haagweg. Het huis Rusthoek werd in 1877 gesloopt en de grond werd, evenals de grond van de familie Waldeck, verkocht als tuinbouwgrond.
Hierdoor werd het grote gebied verkaveld in vele kleine tuinderijen die door particulieren werden geëxploiteerd. Dit gebied werd ook wel De Geest genoemd en werd omringd door kleinschalige lintbebouwing.
Wonen: Plan West
Vanaf het moment van de 1e annexatie in 1903 is tuinbouwgrond, door de gemeente ’s-Gravenhage, opgeofferd aan woningbouw. In het ‘plan West’ van de dienst Stadsontwikkeling en Volkshuisvesting uit 1927 werd een aantal deelontwerpen voor het westelijk stadsdeel samengevoegd.
Uitbreidingsplan
Het noordelijk deel, o.a. Oud Waldeck, Bohemen links de Chinese muur werd in de jaren 1935-1965 gerealiseerd. Verzet tegen de bebouwing van het tuinbouwgebied de Geest was groot en in 1956 besloot de gemeente om dit gebied nog 30 jaar (tot 1986) ongemoeid te laten. Wel werd een deel van het ‘‘uitbreidingsplan Waldeck’ (Dudok 1949) langs de randen van de Groen van Prinstererlaan gerealiseerd en sportterreinen en scholen kwamen tot stand tussen deze laan en de Thorbeckelaan.
Wonen in Waldeck
Doordat de schaalvergroting in de glastuinbouw grote investeringen vroeg, besloten vele tuinders hun bedrijf te verkopen of/en voortijdig te verplaatsen. Met grote rijks- en gemeentelijke subsidie zijn ze overgebracht naar de Oostmadepolder (Madestein) en de gemeenteraad nam in 1972 een deelnota ‘wonen in Waldeck’ aan, waarin dichtverkavelde sociale woningbouw werd voorgesteld doorkruist door brede groenstroken. De wijk heeft vijf toegangswegen die zich vertakken in doodlopende woonerven en woonpleintjes. Hierdoor heeft de wijk een clusterstructuur met een semi openbaar karakter waar het heerlijk rustig wonen is.
Witmetaal en Boontjes
In het gebied waren ook enkele industriële ontwikkelingen. In de Geest was de Witmetaalfabriek en hierachter de scheepswerf van Van der Aar. In hoofdzaak hield deze werf zich bezig met de bouw en reparatie van veilingschuiten. Op het huidige Arnold Spoelplein werd in 1892 de Westlandsche Stoomfabriek van Verduurzaamde Levensmiddelen gebouwd. In de volksmond de “Boontjesfabriek’ genoemd. Ca. 30 jaar later vestigde zich in dit pand de N.V. Lak en Verffabriek De Premier. Tot de afbraak in 1970 vonden veel Loosduiners er werk.
